Labels

>Artifiele intelligentie (1) 1§de" eeuw (1) 12de graad (1) 16de eeuw (1) 17de 18de eeuw (1) 17de eeuwse netwerking (1) 17de en 18de eeuw (2) 17e eeuw-18de eeuw (1) 18de eeuw (4) 19e eeuw (2) 2016 (1) 20ste eeuw (3) 21ste eeuw (3) 2de grad (1) 7de graad Provoost en Rechter; 8ste Graad: Intendant der gebouwen (1) AASR (21) AASR 10de graad (1) AASR 18de graad (1) AASR 5 en 6de graad (1) AASR Filosofische graden (1) Adoptie ritus (1) Adoptieloges (2) Agnosticism (1) agnosticisme (1) AI (1) Algemeen (7) Allende Salvador (1) Aloude en Aangenomen Schotse Ritus (7) Amsterdam (1) Angelsaksische benadering (1) Anthropologie (1) anti-maçonnerie (1) Antienst en Moderns (1) Antients (1) Antients and Moderns (1) Antimaçonnisme (4) Antisemitime (1) Antivrijmetselarij (1) Antmaconnisme (1) Antwerpen (1) Arbeid (1) Archieven (1) Archieven Belgie (1) Archieven Nederland (1) architectuur (3) Armenie (1) Artificial Intelligence (1) Artificiële intelligentie (2) Atheisme (16) Atheïsme (9) Atheistische spiritualiteit (1) Audiobook Verlichting (1) Auschwitz (1) Azië (1) Azteken (1) Banket (1) Baron d'Holbach (1) Beeldende kunsten (2) beeldmateriaal (1) Beeldverhaal (1) beeldwoordenboek (1) beleving (1) Belgie (6) Belgie Vrijmetselarij Archief (1) beschutte communicatie (1) Besluiten Opperraden 19e eeuw (1) Bibliofilie (1) Bibliografie (2) Bibliotheken (6) Bibliotheken Duitsland (1) Bibliotheken England (1) Bibliotheken Nederland (1) Bibliotheken USA (3) Bibliotheken Zwitserkand (1) Bijbel (4) Bijbel controverse (1) Bijbel en loge (1) Bijbelse namen en betekenissen (2) Bio wetenschappen (1) Biografie (7) Blauwe graden (1) Blauwe loges (2) Blgie (1) Blinddoek (1) Boeddhisme (1) boekbespreking (1) Boekdrukkunst (2) Boeken (3) Boekenbeurs (5) Boekenbeurs Belleville (1) Boekenbeurs Lille (1) Boekenbeurs Vrijmetselarij Belgie (5) Boekenbeurs Vrijmetselarij Frankrijk (7) Boekenbeurs Vrijmetselarij Parijs (2) Boekensector (1) Boekhandel (2) Boekvoorstelling (1) Bouwstukken Nederland (1) Broederlijkheid (1) bronnenmateriaal (1) Bronnenonderzoek (1) Brugge (1) Bruno Giordano (1) Brussel (1) Buchloge (1) burgerlijke ongehoorzaamheid (1) chansons (1) Christelijk humanisme (2) classificatiesystemen (1) CLIPSAS (1) collaboratie (1) Commune 1871 Parijs (1) Commune de Paris (3) Commune Parijs (1) Commune Parijs 1871 (1) Complottheorie (1) Concentratiekampen (2) Conferenties (1) Conflictbeheersing (1) Congressen (6) Constitutie Desaguliers (1) Constituties (2) Constituties 1723 (1) Constituties 1738 (1) Creationisme (1) culturele studies (1) Cultuuremanicipatie (2) cultuurgeschiedenis (1) Cursussen vrijmetselarij (1) d’ALVIELLA (1) Darwin (1) databank (1) databanken (1) DDR (3) De Gulden Passer (1) debat (1) democratie (2) Desiderius Erasmus (1) Determinisme (1) Diaspora (1) Diderot (1) digitale documenten (1) Digitale media (1) Diversiteit Christelijke godsdiensten (1) Documentatiecentrum GOB (1) doelstellingen (1) Doit Humain (1) Droit Humain (2) drugs klimaat (1) Duitse literatuur (1) Duitsland (14) Duitsland 18-19de eeuw (1) Duitsland cultuurgeschiedenis (1) Duitsland Interbellum (1) Duitsland Online artikels (1) Duitsland Schroeder F L (1) Duitsland Vrijmetselarij (1) Duitsland? (1) Ecosissme (1) Ecossisme Franrijk (1) Eed (1) Egyptische stijl (1) Elzas (1) emblemen (1) Encyclopedieën (1) Encyclopedistes (1) engagement (1) ervaringen (2) Esoterie (2) Essay (1) Esthetica (1) ethica (3) Ethiek (8) Ethiek Atheisme (1) Ethiek WO II (1) Etiquette (3) Eugène (1) Europa (2) Europa Renaissance (1) Euthanasie (2) evolutie (1) Evolutieleer (1) Evolutietheorie (1) Extreem rechts (1) extreemrechts (1) Fantasy (1) Farmacie (1) farwin (1) Filosofgie Algemeen (1) Filosofie (42) Filosofie & levensbeschouwing (9) Filosofie & religie (4) Filosofie 17de eeuw (1) Filosofie 20ste eeuw (2) Filosofie Comenius (2) Filosofie Descartes (1) Filosofie Duitsland 19e eeuw (1) Filosofie Erasmus Spinoza (1) Filosofie filosofen (1) Filosofie Islam (1) Filosofie Italie (1) Filosofie Levensbeschouwing (2) filosofie psychologie (1) Filosofie renaissance (1) Filosofie Spinoza (2) Filosofie vrije wil (2) Filosofie Vrijmetselarij (6) Filosogie Spinoza (1) Filsofie Roman (1) Frankrijk (10) Frankrijk Franse Ritus (1) Frankrijk? Verenigd Koninkrijk (1) Franse letterkunde 18de eeuw/19de eeuw (1) Franse revolutie (1) Franse Ritus (2) Friedrich Ludwig Schröder (2) Gddragscode (1) GE Lessing (1) Gechiedenis Frankrijk (1) Geheim Meester AASR (2) Gelijkheid Man Vrouw (5) Gemeenschappelijkheid (1) gemengde (1) Geneeskunde (1) Gent (2) Geopolitiek (1) Gerectifieerde Shotse ritus (1) geschiedebis (1) geschiedenis (15) Geschiedenis Antwerpen (1) Geschiedenis Belgie (2) Geschiedenis papier (1) Geschiedenis Royal Society of London (3) Geschiedenis vrijmetselarij Rusland (1) Geschiedenis VSA (1) geshiedenis Belgie (1) Gesprekscultuur (1) Geweld (2) Gewetensvrijheid (1) gezel (1) Gids (1) GLNF (1) GOBLET (1) Godsdienstfilosofie (1) Godsidee (1) Graden van Volmaking (1) Grootoosten Italie (1) gulden snede (1) handboeken (1) Hartlib Samuel (1) Hebreeuws (1) hedendaags (1) Herbronning (4) herkomst (1) Hermeneutiek (1) Hermeneutik (1) hermetica (1) Hersenwetenschappen (1) Hiram (1) historiek (1) hofmeester (1) hogere graden? Frederik II (1) Holbach (2) Holocaust (1) homoseksualiteit (1) Hongarije (1) humanisme (22) Humanisme toekomst (1) Humor (2) Husserl Archief (1) Illuminati (1) Individu en gemeenschap (1) Industriële Revolutie (1) Initiatie (3) Instructie (1) Instructies Bouwstukken Jan Broeckx (1) Intelligent Design (1) Interbellum Duitsland (1) Internet (1) Intiem Secretaris (1) Intolerantie (1) Introspectie (1) Inwijding (2) Inwijdingen (2) inzicht (1) Islam (6) Italie (3) jaarboeken (2) Jaarboeken STC (7) Joden (1) Jodendom (1) jodenvervolging (1) journalistiek (1) Kapittelgraden enAeropgaus (1) Kapittelgraden 17 en 19 (1) Kapittelloge Aloude en Aangenomen Schotse Ritus (1) ken u zelve (1) Kennisfilosofie (2) Kennisleer (1) Kennismanagement (1) Klerikalisme (1) Knights templar (1) Komensky Jan Amos (1) kritiek (4) Kritisch onderzoek (1) Kunst (5) kunst seks (1) Kunstmatige Intelligentie (3) Landschapsarchitectuur (1) Latijn (1) Lectuur (1) Leerling (2) Leerling AASR (1) Les Ami sPhilanthropes (1) Lessing (1) Letterkunde (1) Levenbeschouwing 18de eeuw (1) Levenshoudingen (1) Lexica (2) lexicon (1) Lezingen (1) lezingenreeks (1) Liber amicorum (1) libretto (1) licht (1) Liederen (1) Literaire kritiek (1) Literaire prijzen (2) Literatuiur (1) Literatuur (2) Locke (1) Loge (2) Loge arbeid (3) Loge werking (1) Logeleiding (1) loges (1) Loreinen (1) Luik (1) Lyon (1) Maakbare mensheid (1) Maatschappij (4) Maatschappij kritiek en verbeelding (2) Maatschappijkritiek (8) maçonnieke inwijding (1) Maçoonerien vrouw (1) Magic Flute (1) marie Desraimes (2) Martinezisme (1) Mechelen (1) mededogen (1) meditatie (1) Meestergraad (1) Mens & maatschappij (4) mens en maatschappij (2) Mensenrechten klimaatverandering (1) Methode (2) Mithracisme (1) Mjthra (1) Monotheisme (1) Montaigne (2) Montesquieu (1) Moraal (3) Moraalfilosofie (3) Morin (1) Mozart W A (1) Mozart WA (1) Mozarts (1) Multiculturele samenleving (1) Mundaneum Henri La Fontaine (1) Musea (1) muziek (6) Muziek 19de eeuw (2) Mythen (1) naslagwerken (3) Nationalisme (1) Nederland (5) Nederland 17de eeuw (1) Nederland en België (1) Nederland studiedag (1) netwerking (1) Nietzsche (1) nieuw (1) nihilisme (1) Nobelprijs Henri La Fontaine (1) Nobelprijswinnaars (1) Obedienties (1) Obediënties (2) Odd Fellows (1) Onderwijs (2) Onderzoek (5) Onderzoek Nederland (1) onderzoeksbibliotheken (1) onderzoekscentra online artikels (1) Onderzoeksloge (1) ongelijkheid (1) Online artikels (3) Ontvoogding (1) oontstaan GLE (1) Oorspong (1) oorsprong (5) Oorsprong(en) AASR (1) oorsprongen (13) Oorsprongen18de eeuw (2) Oorsrongen (1) Oost Europa (1) Oostenrijk (4) Opus Dei (1) Orde van vrijmetselaren (1) organisatie (1) oVerenigd Koninkrijk (1) overzicht (1) Pansofie (2) pantheisme (1) partner (1) Pasqually (1) Pelikaan symbool (1) perfectieloge (1) periodieken (1) periodieken Frankrijk (1) Pers (1) Pezie (1) Plantin (1) Plato (1) plichten (1) POezie (1) Poëzie (2) Politiek (3) Politieke filosofie (1) Prijzen (1) Prince Hall (1) Prince Hall vrijmetselarij (1) Proefschriften (1) Psychologie (3) Racisme (1) Radicalisering (1) Ratio (1) Rechten van de mens (2) Redenaar (1) Referentiewerken (2) Referentiewerken Vrijmetselarij (1) refrentiewerken (1) Regalia (2) Regulariteit (1) Reguliere Grootloge van Belgie (1) Relgie Atheisme (1) Religie (7) religies (1) religieuze praktijken (1) Religiositeit (1) renaissance (1) Renaissance politiek (1) René Descartes briefwisseling (1) Repressie (1) RER (1) Ridderschap (1) Rite Écossais Rectifié (1) Rite Français (1) riten (1) rituaal (2) Ritualen (10) Ritualen 18e eeuw Groot-Brittannie (1) Ritualen UK (1) Ritualistiek (1) rituelen (3) ritus (2) robotoca (1) Roman (1) Romans (2) Rousseau JJ (1) Royal Arch (4) Royal Arch symbolisme (1) Royal Arch terminologie (1) Rozenkruisers (2) Rozenkruisers REAA AASR (1) Rudolf (1) Salafisme (1) samenleving (4) Samenlevinsaspecten (1) Samenzweringstheorieën (1) Schotse primitieve ritus (1) Schotse Ritus (8) seculariteit (1) Seculiere maatschappij (1) seculiere staat (1) Sociale rechtvaardigheid (1) Sociale theorie (1) socialisme (1) Solidariteit (1) Spanje (1) Spinoza (3) spiritualiteit (7) Spotprenten (1) Steiner (1) stripverhaal (1) Studiedagen (2) Studiekring STC (1) Studiekring Trogonum Coronatum (1) Studieloge (1) Studiezittingen (1) Symb. reizen (1) Symbolen (1) Symboliek (14) Symboliek altaar (1) symbolische loges (1) Symposium (1) taakverdeling (1) Taal (1) Tableaux (2) Tempel symboliek (3) Tempeliersgeschiedenis (1) tempels (1) Tentoonstelling (1) Tentoonstelling vrijmetselarij Hannover (1) Tentoonstellingen (3) Terminologie (1) Terreur (1) Terrorisme (1) Theater Esoterie (1) theologie (1) Theoterrorisme (1) Thomas More (1) Tijdsbegrippen (1) Tijdschriften (3) Tijdschriften Schotse Ritus (1) Toekomst (7) toekomstperspectieven (1) Toekomstvisie (4) Toekomstvisie Vrijmetselarij (2) tolerantie (3) Toneel (1) Toverfluit (1) transatlantisch (2) Transparantie (1) tSchröder (1) Tsjechie (1) Tuileur (1) Twijfels en zekerheden (1) Uitgeverij (5) uitgeverij Frankrijk (1) Uitgevers (3) UK (4) UK Royal Arch (1) Universele Verklaring van de Rechten Van de mens (1) USA (1) Utopia (1) Vaticaan (1) VBegraafplaatsen (1) Verenigd Koninkrijk (3) vergelijkende mythes (1) Vergeving (1) Verhalen (1) Verlichting (22) Verlichting Frankrijk (1) Verlichtingsdenken (4) Verlichtingsidealen (2) Vervolmakingsloge (1) Vierde (1) Visuele kunsten (1) Vlaanderen (2) Vluchtelinencrisis (1) VM Regulariteit (1) Volmaakt Meester (1) Voltaire (2) Voortgezette graden (2) Voortgezette graden AASR (2) Vrfijmetselarij (1) Vrfijmetselarij 21ste eeuw (1) Vriendschap (1) Vrijdenken (1) Vrijdenkers (1) Vrije geesten (2) Vrije meningsuiting (2) vrije wil (2) Vrijetselarij (1) vrijheid (11) Vrijmetselaar (1) Vrijmetselaarsfilosofie (1) Vrijmetselaarsgraden (4) Vrijmetselaarsgraden Blauwe loges (1) Vrijmetselaarstijdschriften USA (1) Vrijmetselarij (174) Vrijmetselarij Nederland cursus (2) Vrijmetselarij 18de -20ste eeuw (1) Vrijmetselarij AASR (2) Vrijmetselarij Algemeen (6) Vrijmetselarij Antwerpen (1) Vrijmetselarij Archieven (1) Vrijmetselarij beeld (1) Vrijmetselarij Belgie (13) Vrijmetselarij Boekenbeurs (1) Vrijmetselarij digitaal (1) Vrijmetselarij Duitsland (9) Vrijmetselarij Duitsland Goethe (1) Vrijmetselarij Duitsland Quator Coronati jaarboeken (1) Vrijmetselarij ethiek (2) Vrijmetselarij Europa Amerika en Kolonies (1) vrijmetselarij filosofie (1) Vrijmetselarij Frankrijk (9) Vrijmetselarij Frankrijk Online artikels (3) Vrijmetselarij Frankrijk tijdschriften (1) Vrijmetselarij Geschiedenis (2) Vrijmetselarij Geshiedenis (1) Vrijmetselarij Glaswerk (1) Vrijmetselarij Groot-Brittannie (4) Vrijmetselarij Groot-Brittannie Schotse Ritus (1) Vrijmetselarij Grootoosten (1) Vrijmetselarij Hongarije (1) Vrijmetselarij Humor (1) Vrijmetselarij Islam (1) Vrijmetselarij Java (1) Vrijmetselarij Media (1) Vrijmetselarij Musea (2) Vrijmetselarij Muziek (2) Vrijmetselarij Nederland (3) Vrijmetselarij Nederland Vlaanderen (1) Vrijmetselarij Onderzoek (1) Vrijmetselarij Oorsprong (1) Vrijmetselarij Oostenrijk (2) Vrijmetselarij Oostenrijk research (1) Vrijmetselarij Rozenkruisers (1) Vrijmetselarij Tentoonstellingen (2) Vrijmetselarij tijdschriften (4) Vrijmetselarij Toekomst (1) Vrijmetselarij UK (1) Vrijmetselarij USA (2) Vrijmetselarij Vredesbeweging (1) vrijmetselarij werkplaatsen (1) Vrijmetselarij Zuid-oost Azie (1) Vrijmetselarij Zweden (1) Vrijmetselarijen (1) vrijmetselerij (1) Vrijmetselrij (1) Vrijmetsetselarij (1) Vrijùetselarij Schilderkunst (1) Vrijzinigheid (1) Vrijzinngheid (1) Vrijzinnig humanisme (4) vrijzinnig onderwijs (1) Vrijzinnigheid (5) Vrijzinnigheid 17de eeuw (1) Vrijzinnigheid ethiek (1) Vrikjmetselarij (1) vroege teksten (1) Vrouw (5) vrouw en initiatie (1) Vrouw en vrijmetselarij (3) Vtrijmetselarij (1) WA Mozart (1) waarden (1) Wallonie (1) welvaart (1) Welvaartsdenken (1) welzijnsfilosofie (1) Wereldoorlog I (3) Wereldoorlog II (2) Wereldoorlog II Kinderen (1) Wereldoorlog II Vrijmetselarij Duitsland (1) Wereldoorlogen (1) wereldvisies (1) werkwijze (1) West-Vlaanderen (1) wet (1) Wetenschappen (2) Wetenschapsfilosofie (1) Willermooz (1) WO I (3) woordenboeken (2) York ritus (1) Zaterdaglezingen 2017 (3) zelfdestructie (1) zelfkennis (1) Zelfkritiek (1) Ziel (1) zingeving senioren (1) Zusters (2) Zwitserland (1)

vrijdag 25 oktober 2019

Nagelaten geschriften;. Etienne Vermeersch.

Nagelaten geschriften




Antwerpen : Houtekiet, 2019.476p.
21.99 €


  • ISBN: 9789089247520

  • Publicatiedatum: 08/10/2019

Met het overlijden van Etienne Vermeersch is een hele bibliotheek aan kennis en wijsheid teloorgegaan. Zijn geheugen was indrukwekkend. Hij kon bijvoorbeeld foutloos lange fragmenten uit de Ilias van Homerus, de Divina Commedia van Dante of de cantates van Bach voordragen. Hij was net zo goed vertrouwd met wiskundige inzichten, van de gulden snede over de Fibonaccigetallen en de identiteit van Euler, tot de relativiteitstheorie en de wetten van de thermodynamica. Hij had een grondige kennis van de architectuur, de muziek, het theater en de beeldende kunsten, van Giotto en Caravaggio tot Kandinsky en Roger Raveel. Hij was bekend met de paleontologie, de cybernetica, de semiotiek, de moleculaire biologie en de astronomie. Weinigen kenden beter het werk van Baruch Spinoza, Immanuel Kant en Karl Popper. Verder was hij expert in de geschiedenis en de geschriften van het christendom, het jodendom, de islam en zelfs van het hindoeïsme en het confucianisme.

Nagelaten geschriften bevat een reeks teksten over de thema’s die Etienne Vermeersch zijn hele leven bezighielden. Het boek bevat wetenschappelijke en filosofische artikelen die hier voor het eerst in een Nederlandse vertaling verschijnen en toespraken, nota’s en opiniestukken die hij in de loop van zijn lange academische carrière schreef over zaken als identiteit, migratie, geloof, milieu, abortus, euthanasie, overbevolking en kunst. De teksten geven de tijdgeest weer van de voorbije decennia en maken duidelijk hoezeer Etienne Vermeersch zijn stempel drukte op de mentaliteitswijzigingen die tijdens zijn leven plaatsvonden.

Johan Braeckman en Dirk Verhofstadt waren medewerkers, collega’s en bovenal intieme vrienden van Etienne Vermeersch. Ze brengen met dit boek een eerbetoon aan de intellectuele erfenis van een van Vlaanderens belangrijkste filosofen.

Via de website van Uitgeverij Houtekiet:

Toespraak nagelaten geschriften - decaan Gita Deneckere

Dames en heren, beste collega’s, beste Josiane,
Op mijn beurt ben ik heel blij u zo talrijk te kunnen begroeten op de voorstelling van de Nagelaten Geschriften van Etienne Vermeersch, één van mijn illustere voorgangers als decaan maar vooral één van Vlaanderens meest spraakmakende filosofen van de afgelopen 50 jaar. Het is natuurlijk jammer dat we dit evenement niet in auditorium E van de Blandijn hebben kunnen organiseren. Dat is immers dé ‘lieu de mémoire’ waar Vermeersch zijn intellectuele rol voor zovele generaties studenten heeft gespeeld. Maar het is significant voor zijn blijvende invloed dat de organisatoren al gauw moesten uitwijken naar dit mega-auditorium. Boekhandel Walry bestaat dit jaar 50 jaar maar heeft nog nooit 1000 mensen voor een boekvoorstelling gehad.
Het vervult me als decaan van zíjn faculteit met trots en vreugde!
Dames en heren,
Op 8 december 2016 heb ik zelf het plezier gehad om onze betreurde maître à penser en collega Etienne Vermeersch te mogen interviewen in zijn woning te Wetteren. Als één van de publieke intellectuelen die onze universiteit de afgelopen decennia een gezicht en een stem hebben gegeven in het maatschappelijk debat. Als één van de vele UGent-ers die de nauwe band van onze alma mater met de maatschappij belichaamd en bezield hebben. Mijn boek Uit de ivoren toren. 200 jaar Universiteit Gent (Gent, Tijdsbeeld, 2017) was niet compleet geweest zonder het verhaal van Etienne Vermeersch.
Het was een werkelijk memorabel interview in zijn werkelijk zeer wanordelijk bureau met opgestapelde boeken, kranten, knipsels en pizzadozen waar hij hij me een klein krukje toewees. Ik heb er meer dan drie uur heb gezeten. Mijn hoogbejaarde gastheer was onvermoeibaar genereus met verhalen over werkelijk de meest uiteenlopende onderwerpen. De Nagelaten Geschriften getuigen van die ongelooflijke veelzijdigheid. Het was al snel duidelijk dat de methode van het semi-gestructureerde interview eigen aan de oral history niet bepaald aan Etienne Vermeersch besteed was. Ons gesprek begon over porno op het internet en de studentenopstand van maart 1969, waaierde uit naar informatietheorie en de Mattheuspassie, Eric Rohmer en Louis Malle, de koran, Spinoza en euthanasie.
Ik kon Vermeersch alleen bij de les houden door zijn interessegebieden telkens terug te voeren naar zijn eigen geschiedenis als hoogleraar wijsbegeerte en de wijze waarop hij vanuit de ivoren toren van de universiteit zijn maatschappelijke rol gespeeld heeft. Hij noemde het zelf met een monkellachje zijn ‘werdegang’.
Etienne Vermeersch arriveerde pas op zijn 27ste op de Blandijn, nadat hij in 1958 de Jezuïetenorde had verlaten. Het was de periode dat Leo Apostel en Jaap Kruithof als jonge atheïstische hoogleraren een heel nieuwe wind lieten waaien in de geesten van de aankomende intellectuelen van het sterk verzuilde, katholieke Vlaanderen. Ook Vermeersch vormde zijn levensbeschouwing in intense interactie met zijn leermeesters en zijn medestudenten. De impact van Apostel en Kruithof was zeer groot, en dat had te maken met een nieuwe manier van lesgeven. Vermeersch ervaarde een hemelsbreed verschil tussen de didactische aanpak van zijn professoren in de Klassieke Filologie enerzijds en in de Wijsbegeerte anderzijds. De classici in Gent waren niet gewoon dat de studenten een vraag stelden, ze waren hoogstens in staat de klassieke teksten prachtig te vertalen. Er heerste een erg schoolse sfeer. Jongens en meisjes zaten apart en deden niets anders dan ijverig noteren en opschrijven wat de prof dicteerde.
Hoe anders was de open en progressieve sfeer in de Wijsbegeerte! Tijdens de seminarieoefeningen in kleine groepjes kregen de studenten opdrachten rond een waaier aan thema’s (doodstraf, zelfmoord, euthanasie, ascese …), die de week nadien uitgebreid werden besproken. Een grondige voorbereiding was geboden. De studenten werden uitgedaagd om de discussie met hun jonge en zeer gedreven hoogleraren aan te gaan. De starre en stijve hiërarchie verdween, studenten werden gelijken. Vermeersch schreef zijn eerste tekst over euthanasie al in 1961, als student van Kruithof.
Toen hij in 1967 het professorenkorps vervoegde werd het naar zijn eigen zeggen ‘nog een beetje straffer’. Het was in die tijd zoals bekend aan de Rijksuniversiteit Gent een beproefde strategie om het pluralistische evenwicht te verzekeren door naast een vrijzinnige een gelovige te benoemen in levensbeschouwelijk gevoelige vakgebieden. Naast Vermeersch werd de Duitse fenomenoloog Rudolf Boehm benoemd. Boehm, die dit jaar in augustus op 92-jarige leeftijd en 7 maanden na zijn intellectuele tegenpool overleden is. Boehm was in Leuven medewerker van het Husserl-archief geweest en had een protestantse achtergrond. Maar ook hij zou zich niet bepaald als een gezagsgetrouwe christen ontpoppen. Hoe incompatibel hun opvattingen over wetenschap en filosofie ook waren, Vermeersch en Boehm hadden met Kruithof en Apostel een groot maatschappelijk engagement gemeen. De bevlogenheid van de vier grote Gentse filosofen zorgde ervoor dat ‘de Blandijn’ in de jaren 1960-1970 uitgroeide tot een vrijzinnig en links bruggenhoofd in Vlaanderen. Ze bereikten met hun progressieve ideeën niet alleen duizenden studenten uit alle faculteiten, maar waren ook sterk aanwezig in het maatschappelijk debat over tal van actuele thema’s.
Sterk geïnspireerd door de Gentse filosofen begon een nieuw verhaal van maatschappijkritiek aan de universiteit. Er kwamen allerlei sociale werkgroepen tot stand rond hete hangijzers als de wapenwedloop, seksisme, abortus en anticonceptie, rechten van minderheden, solidariteit met wat toen de derde wereld heette, anti-imperialisme en antikolonialisme, antiracisme, en niet te vergeten de milieuproblematiek, kernenergie, de grenzen aan de groei. Thema’s die een halve eeuw later nog steeds en vaak met verhoogde urgentie op de agenda staan.
In de Nagelaten Geschriften ging mijn aandacht in de eerste plaats naar de teksten over ecofilosofie en milieuscepticisme. De ogen van de panda — een milieufilosofisch essay, voor het eerst verschenen in 1988 kent natuurlijk iedereen. Het was een poging om de milieuproblematiek binnen een globaal en samenhangend maatschappelijk kader te plaatsen met het WTK-bestel in het hart van de analyse: de samenhang tussen wetenschap, technologie en kapitalisme. Vermeersch’ inzichten op het vlak van milieu en klimaat blijven actueel. Zijn bestseller van meer dan 25 jaar geleden werd dit jaar nog herdrukt. De faculteit organiseerde er in maart samen met de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap een debatavond over met de klimaatactivisten van vandaag, ter nagedachtenis van Etienne. Vermeersch’ eigen recentere teksten maken eveneens de brug tussen het ‘grenzen aan de groei’-denken uit de jaren zestig en zeventig en de ethische onderbouwing van het ecologische denken én handelen vandaag. Voor Vermeersch moest de studie naar ‘wat moet gebeuren’ op het vlak van klimaat en milieu immers de voorrang krijgen op het onderzoek van de feiten zelf. Onder die conditie zag hij de ecofilosofie als de menskunde van de toekomst. Ik citeer uit zijn Nagelaten Geschriften, p. 146 (een tekst uit Ons Erfdeel 2001): ‘Wat de moderne mens kenmerkt is zijn macht: zijn vermogen tot ingrijpen, en ook tot verwoesten, op planetaire schaal. Maar daarnaast heeft hij op alle andere dieren voor dat hij ook over de mogelijkheid beschikt om de catastrofe te zien aankomen. De eerste en dringendste opgave van een milieufilosofie is daarom dit vermogen tot vooruitzien te verscherpen. In dit verband is het onmisbaar afstand te doen van elk wetenschappelijk-technologisch optimisme. Iedere bewering dat ons bestel zelf wel de problemen zal oplossen, draagt bij tot de verblinding’ (einde citaat). Vermeersch zag de ecofilosofie als filosofie van de toekomst ‘tout court’. ‘Wanneer die filosofie, dat kritisch denken, het laat afweten, wanneer ons handelen stuurloos blijft voorthollen, is er wellicht geen toekomst meer om te filosoferen, geen toekomst hoe dan ook’.
Dames en heren, was dit apocalyptisch vooruitgangspessimisme? Greta Thunberg meets Etienne Vermeersch over de generaties en de dood heen? Of is het voer voor een debat vanop de nieuwe Leerstoel? In ieder geval zag Etienne Vermeersch de klimaatspijbelaars tijdens de laatste weken van zijn leven massaal op straat komen om politici tot meer ecologisch handelen aan te sporen vóór het te laat is. Johan Braeckman en Dirk Verhofstadt tekenen de scène op in hun woord vooraf: ‘De avond van donderdag 17 januari, de dag voor zijn overlijden, keken we samen naar het journaal in de ziekenhuiskamer. Men bracht een verslag uit over de optocht van meer dan twaalfduizend klimaatkinderen in het centrum van Brussel. Etienne Vermeersch stak, liggend op zijn ziekbed, zijn duim omhoog en glunderde’.
Beste Johan en Dirk, deze decaan glundert ook bij het lezen van de Nagelaten Geschriften van mijn illustere voorganger maar vooral van één van Vlaanderens invloedrijkste filosofen van de afgelopen 50 jaar. Verba volant scripta manent, ook in tijden van Twitter. Dank voor jullie inspanningen om de geschriften van jullie leermeester en vriend te boek te stellen.

Gita Deneckere, 7 oktober 2019


dinsdag 22 oktober 2019

Jacques de Molay Le dernier grand-maître des Templiers. Josserand Philippe


Jacques de Molay


Le dernier grand-maître des Templiers



  • 592 pages ,Bibliographie, Index, 31 Illustration(s) couleurs
  • Livre broché
  • Paris, Ed. Les Belles lettres,
  • EAN13 : 9782251449777
26,90 €



Jacques de Molay fascine. Parmi les vingt-trois grands-maîtres qui se sont succédé à la tête de l’ordre du Temple entre 1120 et 1312, il est sans doute le seul dont le public conserve la mémoire. Les Rois maudits de Maurice Druon l’ont immortalisé et de récents supports, du Da Vinci Code à Assassin’s Creed, ont répandu son nom dans le monde entier. Pourtant, s’il est ancré dans le mythe, Jacques de Molay n’a guère captivé les historiens. Il est un « inconnu célèbre », d’ordinaire déprécié, sur lequel bien des incertitudes persistent jusque pour ses dates essentielles – sa naissance, son élection ou même sa mort. Les traces de son action, toutefois, sont loin d’être indigentes. Ce sont ces sources, étudiées de façon systématique et confrontées aux différentes mémoires existantes, qui offrent de jeter un nouvel éclairage sur le grand-maître : débarrassé des stéréotypes, Jacques de Molay peut enfin sortir de l’ombre.

Trois parties structurent le livre. La première traite des images du dignitaire, révélant comment, à partir du début du XIXe siècle, un archétype du héros tragique s’est mis en place. La seconde, par-delà le personnage, s’attache à l’homme et elle analyse son parcours pour établir la manière dont il s’est élevé jusqu’au sommet du Temple au sort duquel, de la Terre sainte aux geôles de Philippe le Bel, il s’est identifié. Les engagements de Jacques de Molay, enfin, sont au cœur de la troisième partie. Le soutien à l’Orient latin et la défense de son ordre, qu’il s’est efforcé d’adapter au mieux à une conjoncture lourde de périls, ont été les priorités d’un homme ferme et entreprenant, bien loin de l’incapable que trop d’auteurs décrivent. Ainsi, jusque dans la tourmente du procès du Temple, il a cherché à parer au risque, à sauvegarder son institution et, une fois résolue puis arrêtée la perte de celle-ci, à en préserver la mémoire face aux juges et à la mort : il le fit, le 11 mars 1314, en rétractant des aveux arrachés six ans et demi plus tôt par la torture, prêt à affronter le bûcher et à réaliser ce sacrifice ultime de sa vie dont la postérité l’a vengé en y trouvant, au fil des siècles, l’assurance croissante du martyre.

Table des matières


Remerciements

Introduction. Un inconnu célèbre dans l’histoire
À l’épreuve du mythe
Face aux historiens
Traces d’une vie


Première partie
IMAGES


Chapitre 1. JACQUES DE MOLAY ENTRE EN SCÈNE
Le triomphe au Salon de 1806
Sur la scène dramatique de l’Empire
L’ordre du Temple restauré

Chapitre 2. UN LENT RESSURGIR DE L’OUBLI
Quatre siècles d’occultation
Une redécouverte maçonnique
L’entrée dans le débat public

Chapitre 3. LA FABRIQUE D’UN HÉROS TRAGIQUE
Un archétype des beaux-arts
Une renommée ambivalente
Du val de Saône au monde


Deuxième partie
PARCOURS

Chapitre 4. UNE CARRIÈRE LONGUE À SE DESSINER
Un fils de petite noblesse comtoise
Un service obscur d’un quart de siècle
Une soudaine émergence à la lumière

Chapitre 5. À LA TÊTE DE L’ORDRE DU TEMPLE
La prise en mains de l’institution
Un long périple à travers l’Occident
Dix ans d’action depuis Chypre

Chapitre 6. DANS LE VISEUR DU POUVOIR CAPÉTIEN
Aux prises avec les vents contraires
Un captif entre aveu et rétractation
Au cœur d’un piège qui se referme


Troisième partie
RELIEFS


Chapitre 7. RÉCUPÉRER JÉRUSALEM
Travailler à relancer la croisade
Mieux secourir l’Orient latin
Lier étroitement l’arrière au front

Chapitre 8. RÉASSURER LE TEMPLE
Un idéal maintenu
Réformer pour gagner en puissance
Se donner les moyens d’agir

Chapitre 9. TEL QU’EN LUI-MÊME
L’individu
Le grand-maître
Face à la tourmente
CONCLUSION
Un homme-monde sur le fil du temps

Notes

Annexes
Annexe documentaire
Annexe iconographique

Sources et bibliographie
Sources
Bibliographie

Instruments
Glossaire
Index nominum et locorum