Jeffrey Tyssens (red), Van Wijsheid met Vreugd gepaard. Twee eeuwen vrijmetselarij in Gent en Antwerpen. Uitgave van Marot (Brussel) en Tijdsbeeld (Gent) i.s.m. het Liberaal Archief als 20ste deel in de reeks "Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd", 2003, 210 p, ill. (uitverkocht)
Verschenen naar aanleiding van de tentoonstelling Van Wijsheid met Vreugd gepaard als nummer 20 in de reeks “Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd” van de Provincie Oost-Vlaanderen.
Dit rijk geïllustreerd en prachtig vormgegeven boek, dat tot stand kwam onder leiding van Jeffrey Tyssens, bevat tal van oorspronkelijke bijdragen. De geschiedenis van de Gentse en Antwerpse loges wordt met een kritische blik door diverse specialisten bekeken. Zo brengen de auteurs een stuk cultureel en politiek verleden naar boven dat op vele punten onbekend was gebleven.
Van Wijsheid met Vreugd gepaard neemt verschillende aspecten van het verleden onder de loep. Het maçonnieke engagement rondom het onderwijs wordt uiteraard belicht. Ook de manier waarop vrijmetselarij en katholieke kerk diametraal tegenover elkaar zijn gaan staan, krijgt ruime aandacht. Op genuanceerde wijze wordt beschreven hoe vrijmetselaars - na lang kerks te zijn gebleven - een bittere strijd met de clerus hebben uitgevochten rond de sociale omkadering van sterven en begraven.
De auteurs brengen nieuwe gegevens aan omtrent het culturele klimaat, het soms merkwaardige kosmopolitisme en de alledaagse beleving van de gezelligheid in de loges. Ook wordt ingegaan op de specificiteit van de 18de-eeuwse militaire maçonnerie en op de relativiteit van het egalitarisme van de toenmalige loges. In Gent had het orangisme een invloed op de eigenheid van meerdere loges, ook al was de vrijmetselarij lange tijd een Franstalige aangelegenheid.
Vanuit Antwerpen ontstond echter een Nederlandstalige vrijmetselarij die de Vlaamse emancipatie wilde ondersteunen. Gedurende lange tijd waren de loges weinig vrouwvriendelijke mannengenootschappen, maar uiteindelijk veroverden de vrouwen er toch een eigen plaats. Ten slotte schetst deze publicatie ook de actieve betrokkenheid van loges en vrijmetselaars bij de 19de-eeuwse strijd voor sociale emancipatie en bij vroege experimenten met coöperatieven.
INHOUDSTAFEL
Jeffrey Tyssens. Vrijmetselarij in Gent en Antwerpen: inleiding tot de geschiedenis van een kosmopolitisch en verlicht initiatiek genootschap.
Hugo De Schampheleire (†). ‘Se trouver à table avec des soldats’. Militairen en vrijmetselarij in Antwerpen en Gent in de 18de eeuw.
Herman Balthazar. Orangisme en vrijmetselarij. De Gentse brandhaard.
Jeffrey Tyssens. Adorateurs du diable! Over vrijmetselaars en levensbeschouwing.
Gita Deneckere. Een vrouwenvoet tussen de tempeldeur. Het ‘kleine verschil’ in de vrijmetselarij van de 19de en 20ste eeuw.
Jeffrey Tyssens en Henk Van Daele. Orde, zorg en spaarzaamheid. Vrijmetselarij en onderwijs.
Raymond Vervliet. Naar eenheid in verscheidenheid. Vrijmetselarij en taal.
Jeffrey Tyssens en Michel Vermote. ‘Par la parole et par les actes…’ Vrijmetselarij en de emancipatie van de arbeiders.
