De atheïstische moslim - Ali Rizvi
Deze vertaling uit het Engels van het reeds in 2016
verschenen boek The
Atheist Muslim, is een paradox op zich. De
doelgroep die het meest zou zijn gebaat bij het lezen én verwerken van
dit boek, zal en mag dit boek waarschijnlijk nooit onder ogen krijgen. En dat
is echt jammer. Vanuit zijn eigen levenservaring vertelt de auteur hoe hij,
dankzij zijn ouders die hem steeds hebben aangezet tot kritisch denken, van
gelovige moslim naar een verdraagzame atheïst is geëvolueerd. Voor ons,
Westerse lezers, die zijn opgegroeid in een cultuur van de Verlichting
(waar geleidelijk aan de scheiding tussen Kerk en Staat werd voltrokken;
mannen en vrouwen steeds meer als gelijkwaardig worden aanzien; iedereen
vrij én met respect voor andersdenkenden; zijn of haar seksuele voorkeuren mag
nastreven; enz…), bevat het boek op zich geen nieuwe of schokkende inzichten.
Wat wel origineel en zelfs gedurfd
is, is zijn analyse van de islam. Daar waar vele analisten die op zoek
gaan naar de mogelijke oorzaken van het terrorisme, en dan vooral het
terrorisme gepleegd door aanhangers van de islam, nog met een zekere
schroom proberen “de Islam” te verschonen en andere factoren aanhalen
(zoals een gebrek aan toekomstperspectieven in een slecht functionerende
economie; het Westers kapitalisme en imperialisme dat grote delen van de
islamitische wereld onderdrukt en gekoloniseerd heeft, enz…), wijst de auteur
zonder omwegen de islam zelf en dan vooral de Koran als de ware schuldige.
Hoewel sommige verdedigers van het
pacifistische karakter van de islam met allerlei citaten uit de Koran hun
stelling proberen te onderbouwen, haalt de auteur één voor één deze argumenten
onderuit door andere teksten (uit diezelfde Koran) aan te halen. Zijn
stelling is dat de Koran vooreerst een vat vol tegenstrijdigheden is. We mogen
immers niet vergeten dat de profeet er meer dan 20 jaar heeft over gedaan om al
zijn “openbaringen” neer te schrijven. Tijdens die periode werd zijn leven in
twee fundamenteel verschillende fases opgedeeld: tijdens zijn verblijf in Mekka
was hij eerder een “normale” en liefhebbende echtgenoot (en moest hij vooral
via een charme offensief aanhangers zien te winnen, wat verklaart dat uit die
periode “moderne” standpunten te lezen zijn) terwijl zijn verblijf in Medina
(waar hij zijn opgebouwde “organisatie” moest consolideren) eerder gekenmerkt
werd door een veel meer autoritaire en onverdraagzame stijl.
Dus binnen hetzelfde boek kan men
over hetzelfde onderwerp twee totaal tegenstrijdige stellingen terugvinden.
Zowel de vredelievende, verdraagzame moslim als de rabiate terrorist
kunnen in dit boek hun argumentatie vinden. Op zich is dat nog niet zo
verwonderlijk. Ook in de Bijbel, het Oude & Nieuwe Testament, in de Thora
en andere religieuze geschriften van grote wereldgodsdiensten, kan men
dergelijke contradicties tegenkomen. Het grote verschil is dat bij die andere
godsdiensten men ondertussen al lang begrepen én aanvaard heeft dat al deze
teksten niet letterlijk moeten gelezen worden maar dat men eerder naar de
onderliggende boodschap moet kijken. Bij de Koran kan en mag
dit blijkbaar niet.
Dit gesloten karakter van de Koran
wordt nog verder versterkt door het feit dat de Koran in het Arabisch is
opgesteld, en zeker niet alle van de meer dan één miljard gelovigen over de
hele wereld deze taal machtig zijn. Vergelijk dit met het universeel gebruik
van het Latijn in de Katholieke kerk tot voor enkele decennia. Dus de gelovigen
zijn aangewezen op de “duiding” van een erg beperkte groep van
“schriftgeleerden” die kunnen (en mogen) uitleggen hoe de Koran moet
gelezen worden. Via een hele reeks voorbeelden toont de auteur aan welke
“kromme logica” er soms gevolgd wordt om het niet te verschonen geweld toch
goed te praten. Ook dat verklaart waarom de geest van de Verlichting nog lang niet
is doorgedrongen bij de islam.
Vandaar dat in heel wat islamitische
landen de scheiding tussen geloof en staat eerder uitzondering dan regel is en
waar vooral de politieke machthebbers, met de Koran in de hand, proberen hun
positie te bestendigen of te versterken. Daar waar tot voor kort Turkije als
het model van een moderne islamstaat werd aanzien, zien we nu een “sluipende”
islamisering door Erdogan en de zijnen en waar het “islamsausje” vooral
dekmantel is voor een platte politieke machtsgreep.
Verder wijst de auteur er terecht op
dat we een heel duidelijk onderscheid moeten maken tussen de moslims
(een volk, een groep van mensen die zoals voor alle mensen
ons respect verdienen) en de islam (een religie, volgens sommigen zelfs een
ideologie waarbij iedereen het recht heeft kritische vragen over te stellen).
Het is niet omdat wij met onze inzichten en waarden moeite hebben met de islam,
dat wij dan meteen de moslims moeten veroordelen. Door het boek heen blijft de
auteur dit onderscheid benadrukken.
Hoewel men zeker niet vrolijk
wordt bij het lezen van dit boek, blijft de auteur toch optimist
voor de toekomst, hoewel een verandering niet “overnight” zal gebeuren. Maar
met een jeugd die steeds meer en beter geschoold is, in een maatschappij waar
dankzij internet en de sociale media de uitwisseling van ideeën en inzichten
(zelfs in landen met een strenge censuur) steeds meer mogelijk wordt, zullen
ervoor zorgen dat de zaadjes die hier en daar worden uitgestrooid, ooit zullen
kiemen en vruchten opleveren.
Daarom is dit boek zeker het lezen
waard. Het geeft inzicht in hoe de mechanismen van de islam werken en hoe op
termijn dit gesloten systeem kan worden opengebroken. Dat zal niet zozeer
gebeuren door de gelovigen binnen deze religie aan te vallen, maar wel door die
religie zelf te ontmaskeren op basis van rationele argumente, als een dekmantel
voor een kleine groep van op geld en macht beluste personen.
€ 19.99
ISBN 9789046822746
Via Liberales
Mark Bienstman
