Het volmaakte boek bestaat niet, al kennen uitgeverijen bijna elk van hun auteurs een quasi goddelijke status toe. Lees de achterflappen van nieuwe boeken en het wemelt van de superlatieven, raak gekozen zinnetjes uit al dan niet lovende recensies, en prijzende citaten van min of meer bekende medemensen. Als je dat leest, dan lijken er elke week wel tien nieuwe meesterwerken verschenen te zijn die alle boeken die voordien gepubliceerd werden in hun schaduw plaatsen. Het is het werk van marketingspecialisten en auteurs die weten hoe ze de potentiële lezers moeten bespelen, maar het is fictie. Natuurlijk steekt er al eens een boek boven het maaiveld uit, een schitterend werk van een begenadigd schrijver, maar dat zijn de uitzonderingen op de regel dat er meer kaf dan koren op de plank staat.
Zo’n ‘volmaakt’ boek staat centraal in de nieuwe roman Voet bij stuk van Joseph Pearce. Emma, de medewerkster van een gerenommeerde uitgeverij, krijgt een manuscript toegestuurd en kan haar ogen nauwelijks geloven: een heus meesterwerk. Alleen is er een probleem met de auteur want die leeft niet meer. Op zoek dus naar een invaller die er goed uit ziet, de harten van de lezers zal veroveren en de kassa van de uitgeverij zal spijzen. Het loopt evenwel niet helemaal zoals vooraf gepland en dan komt de uitgeverij in zwaar water. Maar voor het zover is hebben ze wel iets op gang getrokken waarover Emma en haar bazin Barbara stilaan maar zeker alle controle verliezen.
Joseph Pearce gebruikt dit hilarische verhaal om de hele boekensector eens grondig te fileren. Zowel uitgevers, redacteurs, schrijvers, recensenten, promotiemedewerkers, ‘journalisten’ van de rommelblaadjes maar ook van de zogenaamde ‘betere’ pers, en juryleden van literaire prijzen moeten het ontgelden. Uiteraard fictie, maar wie het boekenwereldje wat kent, beseft dat er heel wat waarheid in staat. Van uitgevers die uit zijn op snel winst maken, over schrijvers met hun nukken, over juryleden van literaire prijzen die een schijn van deskundigheid moeten hooghouden, tot recensenten die zichzelf vaak beter wanen dan de auteur van het boek dat ze moeten bespreken.
Nu is Joseph Pearce zelf een recensent maar tegelijk ook een begenadigd schrijver die de lezer vanaf de eerste bladzijde bij de kraag vat en in hoog tempo door zijn onwaarschijnlijk amusante verhaal jaagt. Daarbij zoomt hij ongenadig in op de kleine kantjes van de verschillende protagonisten in de boekenwereld. Emma beschouwt zichzelf als de behoedster van de literatuur met de grote L. Maar haar bazin Barbara ziet de uitgeverij als eender welk ander bedrijf en is enkel uit op het vergroten van de omzet. ‘Thinking outside the box,’ zo luidt het devies en dan komt dat ‘perfecte’ boek aanwaaien dat alle gevestigde waarden in (en buiten) de uitgeverij in de schaduw stelt, tot ongenoegen van de andere schrijvers die zelfs dreigen met een collectieve schrijfstaking als ze niet evenveel aandacht krijgen als de nieuwe succesauteur die volop in de schijnwerpers mag staan.
Emma voelt aan dat de reputatie van de uitgeverij door de quasi goddelijke nieuwkomer op de helling komt te staan en begint aan een subtiel spel om hem te boycotten. Zo volgt een hilarische discussie over de manier waarop ze gaan pogen de juryleden van de belangrijkste literaire prijs te overhalen om die niet te geven aan de auteur van het ‘volmaakte’ boek. Of het allemaal goed afloopt moet de lezer zelf ontdekken.Voet bij stuk is in elk geval een bijzonder geestige pageturner die met enig tandengeknars zal gelezen worden binnen de boekenwereld, in het bijzonder binnen de uitgeverij De Nijvere Mier, een leuke woordspeling van de auteur op De Bezige Bij. Dit boek is een absolute aanrader. Afwachten nu of de recensenten, juryleden van literaire prijzen en leidinggevenden van uitgeverijen zich even goed in de spiegel die Joseph Pearce hen voorhoudt, zullen herkennen.
Recensie door Dirk Verhofstadt
Joseph Pearce, Voet bij stuk, Vrijdag, 2015
9789460013171
€ 19,95 (Incl. 6% BTW)
Zie ook recensie Knack
