Labels

>Artifiele intelligentie (1) 1§de" eeuw (1) 12de graad (1) 16de eeuw (1) 17de 18de eeuw (1) 17de eeuwse netwerking (1) 17de en 18de eeuw (2) 17e eeuw-18de eeuw (1) 18de eeuw (4) 19e eeuw (2) 2016 (1) 20ste eeuw (3) 21ste eeuw (3) 2de grad (1) 7de graad Provoost en Rechter; 8ste Graad: Intendant der gebouwen (1) AASR (21) AASR 10de graad (1) AASR 18de graad (1) AASR 5 en 6de graad (1) AASR Filosofische graden (1) Adoptie ritus (1) Adoptieloges (2) Agnosticism (1) agnosticisme (1) AI (1) Algemeen (7) Allende Salvador (1) Aloude en Aangenomen Schotse Ritus (7) Amsterdam (1) Angelsaksische benadering (1) Anthropologie (1) anti-maçonnerie (1) Antienst en Moderns (1) Antients (1) Antients and Moderns (1) Antimaçonnisme (4) Antisemitime (1) Antivrijmetselarij (1) Antmaconnisme (1) Antwerpen (1) Arbeid (1) Archieven (1) Archieven Belgie (1) Archieven Nederland (1) architectuur (3) Armenie (1) Artificial Intelligence (1) Artificiële intelligentie (2) Atheisme (16) Atheïsme (9) Atheistische spiritualiteit (1) Audiobook Verlichting (1) Auschwitz (1) Azië (1) Azteken (1) Banket (1) Baron d'Holbach (1) Beeldende kunsten (2) beeldmateriaal (1) Beeldverhaal (1) beeldwoordenboek (1) beleving (1) Belgie (6) Belgie Vrijmetselarij Archief (1) beschutte communicatie (1) Besluiten Opperraden 19e eeuw (1) Bibliofilie (1) Bibliografie (2) Bibliotheken (6) Bibliotheken Duitsland (1) Bibliotheken England (1) Bibliotheken Nederland (1) Bibliotheken USA (3) Bibliotheken Zwitserkand (1) Bijbel (4) Bijbel controverse (1) Bijbel en loge (1) Bijbelse namen en betekenissen (2) Bio wetenschappen (1) Biografie (7) Blauwe graden (1) Blauwe loges (2) Blgie (1) Blinddoek (1) Boeddhisme (1) boekbespreking (1) Boekdrukkunst (2) Boeken (3) Boekenbeurs (5) Boekenbeurs Belleville (1) Boekenbeurs Lille (1) Boekenbeurs Vrijmetselarij Belgie (5) Boekenbeurs Vrijmetselarij Frankrijk (7) Boekenbeurs Vrijmetselarij Parijs (2) Boekensector (1) Boekhandel (2) Boekvoorstelling (1) Bouwstukken Nederland (1) Broederlijkheid (1) bronnenmateriaal (1) Bronnenonderzoek (1) Brugge (1) Bruno Giordano (1) Brussel (1) Buchloge (1) burgerlijke ongehoorzaamheid (1) chansons (1) Christelijk humanisme (2) classificatiesystemen (1) CLIPSAS (1) collaboratie (1) Commune 1871 Parijs (1) Commune de Paris (3) Commune Parijs (1) Commune Parijs 1871 (1) Complottheorie (1) Concentratiekampen (2) Conferenties (1) Conflictbeheersing (1) Congressen (6) Constitutie Desaguliers (1) Constituties (2) Constituties 1723 (1) Constituties 1738 (1) Creationisme (1) culturele studies (1) Cultuuremanicipatie (2) cultuurgeschiedenis (1) Cursussen vrijmetselarij (1) d’ALVIELLA (1) Darwin (1) databank (1) databanken (1) DDR (3) De Gulden Passer (1) debat (1) democratie (2) Desiderius Erasmus (1) Determinisme (1) Diaspora (1) Diderot (1) digitale documenten (1) Digitale media (1) Diversiteit Christelijke godsdiensten (1) Documentatiecentrum GOB (1) doelstellingen (1) Doit Humain (1) Droit Humain (2) drugs klimaat (1) Duitse literatuur (1) Duitsland (14) Duitsland 18-19de eeuw (1) Duitsland cultuurgeschiedenis (1) Duitsland Interbellum (1) Duitsland Online artikels (1) Duitsland Schroeder F L (1) Duitsland Vrijmetselarij (1) Duitsland? (1) Ecosissme (1) Ecossisme Franrijk (1) Eed (1) Egyptische stijl (1) Elzas (1) emblemen (1) Encyclopedieën (1) Encyclopedistes (1) engagement (1) ervaringen (2) Esoterie (2) Essay (1) Esthetica (1) ethica (3) Ethiek (8) Ethiek Atheisme (1) Ethiek WO II (1) Etiquette (3) Eugène (1) Europa (2) Europa Renaissance (1) Euthanasie (2) evolutie (1) Evolutieleer (1) Evolutietheorie (1) Extreem rechts (1) extreemrechts (1) Fantasy (1) Farmacie (1) farwin (1) Filosofgie Algemeen (1) Filosofie (42) Filosofie & levensbeschouwing (9) Filosofie & religie (4) Filosofie 17de eeuw (1) Filosofie 20ste eeuw (2) Filosofie Comenius (2) Filosofie Descartes (1) Filosofie Duitsland 19e eeuw (1) Filosofie Erasmus Spinoza (1) Filosofie filosofen (1) Filosofie Islam (1) Filosofie Italie (1) Filosofie Levensbeschouwing (2) filosofie psychologie (1) Filosofie renaissance (1) Filosofie Spinoza (2) Filosofie vrije wil (2) Filosofie Vrijmetselarij (6) Filosogie Spinoza (1) Filsofie Roman (1) Frankrijk (10) Frankrijk Franse Ritus (1) Frankrijk? Verenigd Koninkrijk (1) Franse letterkunde 18de eeuw/19de eeuw (1) Franse revolutie (1) Franse Ritus (2) Friedrich Ludwig Schröder (2) Gddragscode (1) GE Lessing (1) Gechiedenis Frankrijk (1) Geheim Meester AASR (2) Gelijkheid Man Vrouw (5) Gemeenschappelijkheid (1) gemengde (1) Geneeskunde (1) Gent (2) Geopolitiek (1) Gerectifieerde Shotse ritus (1) geschiedebis (1) geschiedenis (15) Geschiedenis Antwerpen (1) Geschiedenis Belgie (2) Geschiedenis papier (1) Geschiedenis Royal Society of London (3) Geschiedenis vrijmetselarij Rusland (1) Geschiedenis VSA (1) geshiedenis Belgie (1) Gesprekscultuur (1) Geweld (2) Gewetensvrijheid (1) gezel (1) Gids (1) GLNF (1) GOBLET (1) Godsdienstfilosofie (1) Godsidee (1) Graden van Volmaking (1) Grootoosten Italie (1) gulden snede (1) handboeken (1) Hartlib Samuel (1) Hebreeuws (1) hedendaags (1) Herbronning (4) herkomst (1) Hermeneutiek (1) Hermeneutik (1) hermetica (1) Hersenwetenschappen (1) Hiram (1) historiek (1) hofmeester (1) hogere graden? Frederik II (1) Holbach (2) Holocaust (1) homoseksualiteit (1) Hongarije (1) humanisme (22) Humanisme toekomst (1) Humor (2) Husserl Archief (1) Illuminati (1) Individu en gemeenschap (1) Industriële Revolutie (1) Initiatie (3) Instructie (1) Instructies Bouwstukken Jan Broeckx (1) Intelligent Design (1) Interbellum Duitsland (1) Internet (1) Intiem Secretaris (1) Intolerantie (1) Introspectie (1) Inwijding (2) Inwijdingen (2) inzicht (1) Islam (6) Italie (3) jaarboeken (2) Jaarboeken STC (7) Joden (1) Jodendom (1) jodenvervolging (1) journalistiek (1) Kapittelgraden enAeropgaus (1) Kapittelgraden 17 en 19 (1) Kapittelloge Aloude en Aangenomen Schotse Ritus (1) ken u zelve (1) Kennisfilosofie (2) Kennisleer (1) Kennismanagement (1) Klerikalisme (1) Knights templar (1) Komensky Jan Amos (1) kritiek (4) Kritisch onderzoek (1) Kunst (5) kunst seks (1) Kunstmatige Intelligentie (3) Landschapsarchitectuur (1) Latijn (1) Lectuur (1) Leerling (2) Leerling AASR (1) Les Ami sPhilanthropes (1) Lessing (1) Letterkunde (1) Levenbeschouwing 18de eeuw (1) Levenshoudingen (1) Lexica (2) lexicon (1) Lezingen (1) lezingenreeks (1) Liber amicorum (1) libretto (1) licht (1) Liederen (1) Literaire kritiek (1) Literaire prijzen (2) Literatuiur (1) Literatuur (2) Locke (1) Loge (2) Loge arbeid (3) Loge werking (1) Logeleiding (1) loges (1) Loreinen (1) Luik (1) Lyon (1) Maakbare mensheid (1) Maatschappij (4) Maatschappij kritiek en verbeelding (2) Maatschappijkritiek (8) maçonnieke inwijding (1) Maçoonerien vrouw (1) Magic Flute (1) marie Desraimes (2) Martinezisme (1) Mechelen (1) mededogen (1) meditatie (1) Meestergraad (1) Mens & maatschappij (4) mens en maatschappij (2) Mensenrechten klimaatverandering (1) Methode (2) Mithracisme (1) Mjthra (1) Monotheisme (1) Montaigne (2) Montesquieu (1) Moraal (3) Moraalfilosofie (3) Morin (1) Mozart W A (1) Mozart WA (1) Mozarts (1) Multiculturele samenleving (1) Mundaneum Henri La Fontaine (1) Musea (1) muziek (6) Muziek 19de eeuw (2) Mythen (1) naslagwerken (3) Nationalisme (1) Nederland (5) Nederland 17de eeuw (1) Nederland en België (1) Nederland studiedag (1) netwerking (1) Nietzsche (1) nieuw (1) nihilisme (1) Nobelprijs Henri La Fontaine (1) Nobelprijswinnaars (1) Obedienties (1) Obediënties (2) Odd Fellows (1) Onderwijs (2) Onderzoek (5) Onderzoek Nederland (1) onderzoeksbibliotheken (1) onderzoekscentra online artikels (1) Onderzoeksloge (1) ongelijkheid (1) Online artikels (3) Ontvoogding (1) oontstaan GLE (1) Oorspong (1) oorsprong (5) Oorsprong(en) AASR (1) oorsprongen (13) Oorsprongen18de eeuw (2) Oorsrongen (1) Oost Europa (1) Oostenrijk (4) Opus Dei (1) Orde van vrijmetselaren (1) organisatie (1) oVerenigd Koninkrijk (1) overzicht (1) Pansofie (2) pantheisme (1) partner (1) Pasqually (1) Pelikaan symbool (1) perfectieloge (1) periodieken (1) periodieken Frankrijk (1) Pers (1) Pezie (1) Plantin (1) Plato (1) plichten (1) POezie (1) Poëzie (2) Politiek (3) Politieke filosofie (1) Prijzen (1) Prince Hall (1) Prince Hall vrijmetselarij (1) Proefschriften (1) Psychologie (3) Racisme (1) Radicalisering (1) Ratio (1) Rechten van de mens (2) Redenaar (1) Referentiewerken (2) Referentiewerken Vrijmetselarij (1) refrentiewerken (1) Regalia (2) Regulariteit (1) Reguliere Grootloge van Belgie (1) Relgie Atheisme (1) Religie (7) religies (1) religieuze praktijken (1) Religiositeit (1) renaissance (1) Renaissance politiek (1) René Descartes briefwisseling (1) Repressie (1) RER (1) Ridderschap (1) Rite Écossais Rectifié (1) Rite Français (1) riten (1) rituaal (2) Ritualen (10) Ritualen 18e eeuw Groot-Brittannie (1) Ritualen UK (1) Ritualistiek (1) rituelen (3) ritus (2) robotoca (1) Roman (1) Romans (2) Rousseau JJ (1) Royal Arch (4) Royal Arch symbolisme (1) Royal Arch terminologie (1) Rozenkruisers (2) Rozenkruisers REAA AASR (1) Rudolf (1) Salafisme (1) samenleving (4) Samenlevinsaspecten (1) Samenzweringstheorieën (1) Schotse primitieve ritus (1) Schotse Ritus (8) seculariteit (1) Seculiere maatschappij (1) seculiere staat (1) Sociale rechtvaardigheid (1) Sociale theorie (1) socialisme (1) Solidariteit (1) Spanje (1) Spinoza (3) spiritualiteit (7) Spotprenten (1) Steiner (1) stripverhaal (1) Studiedagen (2) Studiekring STC (1) Studiekring Trogonum Coronatum (1) Studieloge (1) Studiezittingen (1) Symb. reizen (1) Symbolen (1) Symboliek (14) Symboliek altaar (1) symbolische loges (1) Symposium (1) taakverdeling (1) Taal (1) Tableaux (2) Tempel symboliek (3) Tempeliersgeschiedenis (1) tempels (1) Tentoonstelling (1) Tentoonstelling vrijmetselarij Hannover (1) Tentoonstellingen (3) Terminologie (1) Terreur (1) Terrorisme (1) Theater Esoterie (1) theologie (1) Theoterrorisme (1) Thomas More (1) Tijdsbegrippen (1) Tijdschriften (3) Tijdschriften Schotse Ritus (1) Toekomst (7) toekomstperspectieven (1) Toekomstvisie (4) Toekomstvisie Vrijmetselarij (2) tolerantie (3) Toneel (1) Toverfluit (1) transatlantisch (2) Transparantie (1) tSchröder (1) Tsjechie (1) Tuileur (1) Twijfels en zekerheden (1) Uitgeverij (5) uitgeverij Frankrijk (1) Uitgevers (3) UK (4) UK Royal Arch (1) Universele Verklaring van de Rechten Van de mens (1) USA (1) Utopia (1) Vaticaan (1) VBegraafplaatsen (1) Verenigd Koninkrijk (3) vergelijkende mythes (1) Vergeving (1) Verhalen (1) Verlichting (22) Verlichting Frankrijk (1) Verlichtingsdenken (4) Verlichtingsidealen (2) Vervolmakingsloge (1) Vierde (1) Visuele kunsten (1) Vlaanderen (2) Vluchtelinencrisis (1) VM Regulariteit (1) Volmaakt Meester (1) Voltaire (2) Voortgezette graden (2) Voortgezette graden AASR (2) Vrfijmetselarij (1) Vrfijmetselarij 21ste eeuw (1) Vriendschap (1) Vrijdenken (1) Vrijdenkers (1) Vrije geesten (2) Vrije meningsuiting (2) vrije wil (2) Vrijetselarij (1) vrijheid (11) Vrijmetselaar (1) Vrijmetselaarsfilosofie (1) Vrijmetselaarsgraden (4) Vrijmetselaarsgraden Blauwe loges (1) Vrijmetselaarstijdschriften USA (1) Vrijmetselarij (174) Vrijmetselarij Nederland cursus (2) Vrijmetselarij 18de -20ste eeuw (1) Vrijmetselarij AASR (2) Vrijmetselarij Algemeen (6) Vrijmetselarij Antwerpen (1) Vrijmetselarij Archieven (1) Vrijmetselarij beeld (1) Vrijmetselarij Belgie (13) Vrijmetselarij Boekenbeurs (1) Vrijmetselarij digitaal (1) Vrijmetselarij Duitsland (9) Vrijmetselarij Duitsland Goethe (1) Vrijmetselarij Duitsland Quator Coronati jaarboeken (1) Vrijmetselarij ethiek (2) Vrijmetselarij Europa Amerika en Kolonies (1) vrijmetselarij filosofie (1) Vrijmetselarij Frankrijk (9) Vrijmetselarij Frankrijk Online artikels (3) Vrijmetselarij Frankrijk tijdschriften (1) Vrijmetselarij Geschiedenis (2) Vrijmetselarij Geshiedenis (1) Vrijmetselarij Glaswerk (1) Vrijmetselarij Groot-Brittannie (4) Vrijmetselarij Groot-Brittannie Schotse Ritus (1) Vrijmetselarij Grootoosten (1) Vrijmetselarij Hongarije (1) Vrijmetselarij Humor (1) Vrijmetselarij Islam (1) Vrijmetselarij Java (1) Vrijmetselarij Media (1) Vrijmetselarij Musea (2) Vrijmetselarij Muziek (2) Vrijmetselarij Nederland (3) Vrijmetselarij Nederland Vlaanderen (1) Vrijmetselarij Onderzoek (1) Vrijmetselarij Oorsprong (1) Vrijmetselarij Oostenrijk (2) Vrijmetselarij Oostenrijk research (1) Vrijmetselarij Rozenkruisers (1) Vrijmetselarij Tentoonstellingen (2) Vrijmetselarij tijdschriften (4) Vrijmetselarij Toekomst (1) Vrijmetselarij UK (1) Vrijmetselarij USA (2) Vrijmetselarij Vredesbeweging (1) vrijmetselarij werkplaatsen (1) Vrijmetselarij Zuid-oost Azie (1) Vrijmetselarij Zweden (1) Vrijmetselarijen (1) vrijmetselerij (1) Vrijmetselrij (1) Vrijmetsetselarij (1) Vrijùetselarij Schilderkunst (1) Vrijzinigheid (1) Vrijzinngheid (1) Vrijzinnig humanisme (4) vrijzinnig onderwijs (1) Vrijzinnigheid (5) Vrijzinnigheid 17de eeuw (1) Vrijzinnigheid ethiek (1) Vrikjmetselarij (1) vroege teksten (1) Vrouw (5) vrouw en initiatie (1) Vrouw en vrijmetselarij (3) Vtrijmetselarij (1) WA Mozart (1) waarden (1) Wallonie (1) welvaart (1) Welvaartsdenken (1) welzijnsfilosofie (1) Wereldoorlog I (3) Wereldoorlog II (2) Wereldoorlog II Kinderen (1) Wereldoorlog II Vrijmetselarij Duitsland (1) Wereldoorlogen (1) wereldvisies (1) werkwijze (1) West-Vlaanderen (1) wet (1) Wetenschappen (2) Wetenschapsfilosofie (1) Willermooz (1) WO I (3) woordenboeken (2) York ritus (1) Zaterdaglezingen 2017 (3) zelfdestructie (1) zelfkennis (1) Zelfkritiek (1) Ziel (1) zingeving senioren (1) Zusters (2) Zwitserland (1)

dinsdag 19 december 2017

Wat op het spel staat - Philipp Blom






Wat op het spel staat - Philipp Blom
De Bezige Bij, 218 blz.,€ 19,99, 2017
Recensie door Leo De Haes via Liberales


De Duitse historicus Philipp Blom heeft al enkele fascinerende boeken geschreven over bijzondere aspecten van de Verlichting zoals Een verdorven genootschap. De vergeten radicalen van de Verlichting en het tot dusver nog niet in het Nederlands vertaalde Encyclopédie. The triumph of reason in an unreasonable age. Ook in het recent verschenen De opstand van de natuur. Een geschiedenis van de kleine ijstijd (1570-1700) en het ontstaan van het moderne Europa komt de Verlichting weer in beeld, zij het via de omweg van de klimaatverandering. 
In de kleine ijstijd was het gemiddeld twee graden kouder en Blom probeert aan de hand van schilderijen, historisch onderzoek en geschreven getuigenissen vat te krijgen op de impact van die klimaatwijziging in Europa. Dat levert aardige inzichten en weetjes op. Maar het gaat hem niet alleen om het  anekdotische van de lange koude  winters die soms duurden tot in april,  van de verwoestingen door orkanen of de gevolgen van extreme droogte voor bossen en de landbouw (en dus voor de voedselvoorziening van de bevolking), de kern van zijn verhaal is dat deze  weersomstandigheden mede het denken en de maatschappelijke ordening op zijn kop zetten of er alleszins aan begonnen te morrelen.
Het feodale Europa zag in guur weer nog de straffende hand van God, in de kleine ijstijd begon men aan natuurlijke oorzaken te denken. Spinoza was in dit opzicht de meeste radicale denker, want hij stelde God gelijk aan de natuur, een natuur die totaal onverschillig is jegens het lot van het individu. Ook de hugenoot Pierre Bayle wees een religieuze uitleg van natuurverschijnselen van de hand. De komeet van 1680 was geen signaal van God aan de zondige wereld en geen aankondiger van rampspoed. Bayle vatte zijn mening bondig samen: ‘Er zijn tegenslagen zonder kometen en kometen zonder tegenslagen.’ Hoe helder kun je zijn. Ook van andere Verlichtingdenkers/wetenschappers schildert  Blom een aardig inhoudelijk portret, zowel van bekenden als Descartes en John Locke als van mindere goden zoals Lucilio Vanini. Het mooiste is dat van Voltaire die wordt neergezet als racist, verdediger van de slavernij en investeerder in immorele bedrijven. Maar hij kon het goed verwoorden. Blom geeft hem nog een trap na: ‘Ecrasez l’infäme? Later misschien.’
Door de talrijke misoogsten ontstonden massale hongersnood en epidemieën. Om de hoogste nood te verhelpen, werd de handel noodgedwongen internationaler. Via het onooglijke vissersplaatsje Amsterdam werd bijvoorbeeld meer en meer graan uit het Balticum naar onze streken vervoerd, tot en met naar Italië. Dat vergde baar geld, stevige schepen en de nodige tolerantie om met een andersdenkende afspraken te maken. Het leidde uiteindelijk tot de wereldwijde handel in thee, tabak, kruiden, koffie én…  slaven. En tot de exponentiële groei van Amsterdam met een steeds rijkere handelaarsklasse, zo rijk zelfs dat burgers de oprichting van de VOC konden sponsoren. Zo ontstond ook de aandelenhandel en daarmee de eerste beurs. Ook op  andere vlakken werd er ‘gemoderniseerd’. Er kwam (beperkte) marktwerking, verre landen werden gekoloniseerd, oorlogstechnieken werden bijgesteld en ook de landbouw onderging grondige wijzigingen door bemesting en de invoering van de consumptieaardappel bijvoorbeeld. Soortgelijke ontwikkelingen speelden ook in Engeland en Frankrijk. Een tegenvoorbeeld is Spanje, dat ondanks zijn gigantische geroofde rijkdom uit Zuid-Amerika, zo hardnekkig religieus intolerant bleef dat het aan zijn godsdienstoorlogen failliet ging en als grootmacht verdween. De stelling van Blom is dat de kleine ijstijd de mensen dwong om zich op alle vlakken aan te passen. Wie dat niet doet, ging ten onder.
Philipp Blom is intelligent genoeg om al die veranderingen, deze renaissance op diverse vlakken, niet monocausaal aan het extreme weer te wijten, maar toch. Op het eind van zijn boek, in de paragraaf Wat op het spel staat, trekt hij haast op een bezwerende manier (en erg onhistorisch voor een historicus) parallellen met vandaag. Ook nu wordt de samenleving grondig dooreen gehusseld en de klimaatverandering zal de chaos wereldwijd alleen nog vergroten, met alle mogelijke gevolgen van dien. We zullen ons weer moeten aanpassen, maar nog sneller dan in de kleine ijstijd. En zal de mens dat wel kunnen?
Philipp Blom is zo gegrepen door zijn doemdenkerige slotgedachten dat hij er inmiddels een heus pamflet aan heeft gewijd met de gelijknamige titel: Wat op het spel staat. Blom schrijft doorgaans aangenaam verhalend, concreet en suggestief, met veel zin voor anekdotiek én voor de grote groep, altijd boeiend, soms meeslepend, met weidse vergezichten vaak, rustig ook, niet moraliserend, onideologisch, maar in Wat op het spel staat ontbindt hij al zijn duivels, zowel stilistisch als inhoudelijk. Hier is geen bedaagde factcheckende historicus aan het woord, maar een ziener, een roeper in de woestijn, iemand die geëmotioneerd is door zijn eigen boodschap en die er pathetisch inbeukt.
Het begin klinkt al meteen omineus. ‘Wie over de toekomst wil nadenken, moet één zin uit zijn vocabulaire schrappen. Die zin luidt: “Dat kan nooit meer gebeuren.”’ Het pamflet is maar zo’n 200 pagina’s dik, maar het zit propvol thema’s: de desastreuze gevolgen van de klimaatopwarming, van onze weigering over de toekomst na te denken, van de digitalisering, van de groeiende en blijvende uitval van arbeid, van het ontspoorde (en nog steeds ontsporende) kapitalisme en van de vernietiging van de openbaarheid (door internet). Ook de  onverbeterlijk egoïstische elite krijgt ervan langs, de 1% rijksten van de wereld die telkens weer hun financiële gigaproblemen oplossen op de rug van de doorsnee bevolking. Het is maar een greep uit de onderwerpen van dit van boosheid zinderend boekje.
Het is onmogelijk om hier alle topics aan te snijden, daarom beperk ik me tot Bloms terechte zorgen om de democratie. Hij stelt daar bangelijk relevante vragen over. Is een liberale democratie zonder economische groei op lange termijn mogelijk? Kan een liberale democratie de versplintering van de publieke sfeer overleven?  Uiteindelijk is de democratie nog vrij jong en bovendien een grote uitzondering in de geschiedenis. Democratie en mensenrechten waren en zijn niet de norm en geen logisch gevolg van de vooruitgang! Het had helemaal anders kunnen lopen. En waarom durven we niet denken aan een toekomst met lagere groei, minder vervuiling, minder consumptie, minder vernietiging en uitputting van onze planeet? Wij zijn vijf keer rijker dan het gemiddelde huishouden van vlak na de Tweede Wereldoorlog en toch blijven we mopperen.
Geen enkele politicus durft te verkondigen dat we met zijn allen armer moeten worden om het ‘beter’ te hebben. Zijn we echt niet meer dan irrationele  destructieve primaten zoals Hobbes en Rousseau dachten? En krijgen deze filosofen gelijk dat de massa door een stevige vuist moet geleid worden? De opkomst van illiberale krachten, populisme en autoritaire democratieën of leiders (Polen, Hongarije, Turkije, Poetin, Trump…) beloven alvast niet veel goeds. Blom zweert bij de liberale democratie, maar ziet de fundamenten ervan wegzakken door steeds meer mensen die zich ingraven in hun geloof, in vreemdelingenhaat en vijandigheid tegenover de klassieke pers. Ze laten zich weer verleiden door nationalistische fantasieën en apocalyptische bubbels en veroordelen vrouwenemancipatie en  homoseksualiteit weer als decadent, zie de Alt-Rightbeweging. De laatste zin van het boek hakt er dan ook keihard ontnuchterend in: ‘Wat op het spel staat? Alles.’
Normaal ben ik niet dol op doemdenkers. Philipp Blom brengt inhoudelijk ook weinig nieuws, tenzij de historische parallellen met de kleine ijstijd, die me hier en daar aanvechtbaar lijken. Toch weet hij mee te slepen, niet alleen omdat hij vaak de spijker op de kop slaat en zinnige kritiek spuit maar ook door zijn voor hem ongebruikelijk uitbundige lyrische stijl en zijn haast profetische zeggingskracht.  Enige pathetiek en zelfs poëtiserende zegging zijn hem niet vreemd, maar tegelijkertijd formuleert hij elders zo bondig dat de wijsheden op een tegeltje kunnen. ‘Samenleving is economie plus vrije tijd’, ‘De mensen in de rijke wereld willen maar één ding: dat het heden nooit eindigt‘, ‘Wie zijn wij als we niet meer werken?’ ‘Liberale samenlevingen zijn niet het doel en het eindpunt van de geschiedenis’ en ‘Iedere samenleving heeft een soort transcendentie nodig.’
Je hoeft het niet eens te zijn met alles wat de auteur aan verschrikkingen op ons ziet afkomen, om toch te beseffen dat er ‘geen planeet B’ is. Stof zat tot debat dus. Hierbij alvast een voorzet. De kleine ijstijd heeft, ondanks alle rampspoed, uiteindelijk geleid tot allerhande maatschappelijke veranderingen ten goede en tot de Verlichting. Dat is Blom kernbetoog in De opstand van de natuur. Waarom zouden de huidige klimaatverandering annex sociale turbulentie dan niet tot een nog betere toekomst kunnen leiden?

vrijdag 15 december 2017

Mijn kleine Jihad Karin Heremans



Mijn Kleine Jihad. Gedeelde waarden voor de samenleving is het nieuwste boek van Karin Heremans, die we ook kennen van haar vorige boek Een Tip van de Sluier over het hoofddoekendebat. Enkele jaren verder en na een niet verminderde polarisering in de samenleving, gaat zij enkele stappen verder om oplossingen aan te reiken.
Multatuli’s boek Max Havelaar droeg oorspronkelijk de ondertitel De koffieveilingen der Nederlandse Handelmaatschappij, al weten u en ik inmiddels dat deze vlag de lading niet dekte en door de schrijver super-ironisch bedoeld was. Ondertitels kunnen bedoeld zijn om je kernboodschap extra in de verf te zetten, of een bijkomend publiek te lokken… Met een titel als Mijn Kleine Jihad kan Karin Heremans haar ondertitel Gedeelde waarden voor de samenleving goed gebruiken en zeker niet ironisch bedoeld hebben.
Twee publieken
Mijn Kleine Jihad, om naar een boek met dié titel te grijpen en niét te verwachten dat het de biografie is van een Syriëstrijder, moet je vertrouwd zijn met het neutrale en positieve gebruik van het begrip jihad als ‘een streven met volle inspanning gericht op het goede’ en niet als het synoniem voor ‘heilige oorlog tegen het westen’. De titel Mijn Kleine Jihad in combinatie met de ondertitel Gedeelde waarden voor een samenleving onderstreept dat dit boek twéé publieken nodig heeft. Zij die vanuit de islam willen ijveren voor een humanistische invulling van dit geloof, en zij die vanuit iedere andere opvatting zoeken naar wat we gemeen hebben in plaats van wat ons verdeelt.
Karin Heremans is inmiddels een autoriteit geworden rond preventie en aanpak van radicalisering bij jongeren. Ze is nog steeds directeur van het GO! Koninklijk Atheneum van Antwerpen, maar leidt ook het Radicalisation Awareness Network (RAN). In Mijn Kleine Jihad zet ze krachtig een aantal filosofische stellingen op poten als sine qua non (zoals Popper’s paradox van tolerantie en Habermas opvattingen over identiteit) maar gaat dan over naar de pragmatische aanpak. Een stevige sokkel neerzetten van gemeenschappelijke waarden, en dan daarop bouwen. De tijd van problemen benoemen is voor haar al lang voorbij, het gaat om de aanpak ervan. Die is ze dus maar zelf gaan organiseren ook.
Aanpak
Zij beschrijft de concrete aanpak die er nu is om argumenten te ontwikkelen tégen de verhalen van ‘groomers’ en ‘pushers’ die de radicalisering tot in de geesten van jonge kinderen brengt. Zij benadrukt het belang voor positieve rolmodellen binnen groepen waar jongeren diets gemaakt wordt dat de westerse samenleving hen eeuwig achteruitstelt en dat het hiernamaals milder voor hen is dan het hier en nu. Zij beschrijft de zoektocht naar de ‘oorspronkelijke bronnen’ van de salafistische propaganda, zodat die kunnen gekaderd worden en daardoor ontkracht door de leerkrachten.
Zij geeft daarvan voorbeelden waar je mond van openvalt. Leerkrachten staan te trappelen om goede vormingen hieromtrent. Zowel de biologieleerkracht als de officiële islamleerkracht zijn vragende partij hiervoor, dàt is alvast goed nieuws. Zij beschrijft hoe kunst op sommige scholen de wereld kan redden van radicalisering. Ze heeft het over mediawijsheid. Zij legt uit hoe er projecten groeiden waar zonder schotten tussen vakken een verbindend verhaal gemaakt wordt. Vooral toont zij ook haar passie voor het niét in een doelgroepenbeleid wegschrijven van hele bevolkingsgroepen, maar het individueel ontvoogden en laten groeien van jonge mensen.
Denk vooral niet dat het een zweverig en vergoelijkend verhaal is. Het is veeleer liberaal. Het is rauw maar hoopvol. Het toont aan dat wie in het veld staat niet wacht op de overheid om iets te doen. Je moet dit lezen.
 zie ook: Liberales
zie ook: Houtekiet
Karin Heremans, Mijn Kleine Jihad, Houtekiet, 2017, 240 blz., 21,99 euro.
Recensie door Aviva Dierckx

woensdag 13 december 2017

DE NEDERLANDSE REPUBLIEK, SPINOZA EN DE RADICALE VERLICHTING




DE NEDERLANDSE REPUBLIEK, SPINOZA EN DE RADICALE VERLICHTING




In zijn lezingen in het raam van de ANV-leerstoel ‘De Nederlanden in de wereld’ plaatst Wiep van Bunge de bijdrage van de filosofie aan de bloei van de zeventiende-eeuwse Nederlandse Republiek voor het voetlicht. De spilfiguur van zijn verhaal is Benedictus Spinoza. Van Bunge toont met verve aan hoe deze filosoof van wereldformaat in twee richtingen innig verbonden is met zijn land. Spinoza is geen eenzame, onbegrepen filosoof die zijn tijd vooruit was. Integendeel. Zijn denken is ingebed in en mogelijk gemaakt door de toenmalige Nederlandse culturele en maatschappelijke context. Op zijn beurt formuleert Spinoza in zijn politieke filosofie oplossingen voor problemen van de jonge republiek.
Verbonden met deze thematiek is de tekst van Wiep van Bunge een levendige discussie met Jonathan Israel die in zijn spraakmakende boek Radical Enlightenment: Philosophy and the Making of Modernity aan Spinoza en diens Nederlandse medestanders een uitzonderlijke plaats toekent in de geschiedenis van de internationale, radicale variant van de verlichting.
Dit debat wijst op de uitdaging die blijft uitgaan van het complexe denken van Spinoza en op diens onbetwiste betekenis voor de Nederlandse cultuur en haar uitstraling in de wereld.
Wiep van Bunge (1960) studeerde filosofie aan de Universiteit Utrecht. Hij promoveerde in 1990 aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam op een proefschrift over de vroege Nederlandse receptie van Spinoza. Sinds 2002 is hij aan dezelfde universiteit gewoon hoogleraar in de wijsbegeerte. Hij is verbonden aan het Erasmus Center for Early Modern Studies en voorzitter van de Vereniging ‘Het Spinozahuis’, de ‘Werkgroep 18e eeuw’ en de ‘Pierre Bayle Stichting’. Hij is auteur van talloze publicaties op het gebied van de filosofie van de verlichting waaronder het bekende From Stevin to Spinoza
SBN: 9789054877691

15,95 €

Te bestellen via ASP

Karel Poma, vrijzinnig en liberaal








KAREL POMA, VRIJZINNIG EN LIBERAAL


EEN BIOGRAFISCH ESSAY



Karel Poma (1920-2014) was een veelzijdig man. Uitgesproken liberaal en overtuigd vrijzinnig, humanist, vrijmetselaar, maar ook wetenschapper, auteur, politicus en weerstander. In 1974 werd hij de eerste staatssecretaris met de portefeuille van Leefmilieu, in 1981 de eerste Vlaamse Gemeenschapsminister bevoegd voor Cultuur. Zowel voor als achter de schermen van de politiek liet Karel Poma een blijvende indruk na. In 2014, enkele maanden voor zijn overlijden, blikte hij terug op zijn rijkgevulde leven.

Karel Poma, vrijzinnig en liberaal werd gepubliceerd in het kader van de eerste Karel Poma-lezing 2017.


ISBN: 9789057186837
Aantal pagina’s: 66

Over de auteur

Jimmy Koppen is doctor in de geschiedenis en, net als Karel Poma, vrijzinnig en liberaal.



12,00 €

Te bestellen via ASP

donderdag 7 december 2017

CATECHISMUS VAN DE UNIVERSELE MORAAL









CATECHISMUS VAN DE UNIVERSELE MORAAL

Charles le Hardy de Beaulieu

In 1868, in het heetst van de strijd tussen klerikalen en antiklerikalen, schrijft de Brusselse liberale publicist en econoom Charles le Hardy de Beaulieu (1816-1871) een Catechismus van de Universele Moraal.
Antiklerikalen beklemtonen vooral de ongerijmdheden en de gevaren van het geloof. Zo wekken ze, meent le Hardy de Beaulieu, onbewust de indruk dat ze alleen een negatieve boodschap brengen en geen alternatief hebben voor hoe mensen moeten leven zonder op religie gesteunde regels.
De Catechismus van de Universele Moraal is een pleidooi voor een gezamenlijke ethiek die harmonieus samenleven van mensen met uiteenlopende overtuigingen en levensbeschouwingen kan bevorderen. De boodschap van Charles le Hardy de Beaulieu blijft dan ook actueel.

Over de auteur(s) Politicoloog Patrick Stouthuysen is ondervoorzitter van het Liberaal Archief. Hij publiceerde onder meer Alexis de Tocqueville. Over de democratie in Amerika (2008), Adam Smith. Hoe worden landen welvarend? (2009) en Vrijheid Voorop. Een kennismaking met het liberalisme (2016).

Dit boek verschijnt in de Blauwe Maandag-reeks waarin het Liberaal Archief vergeten parels van het liberale erfgoed onder de aandacht brengt. Eerdere boeken van Patrick Stouthuysen voor deze reeks zijn Eugen Richter. ‘Vrij naar Bebel’. Een politieke toekomstroman uit 1891 (2012), Karel Buls. ‘Croquis Siamois’. Een reisverslag uit 1901 (2013) en Gustave de Molinari. Soirées du rue Saint Lazare (2014).


Details CATECHISMUS VAN DE UNIVERSELE MORAAL
Auteur(s): Patrick Stouthuysen
ISBN: 9789057186967
Formaat: 15 x 22 cm
Aantal pagina’s: 94

Prijs 21,95 €

zaterdag 25 november 2017







De l'Écosse à l'écossisme
les deux siècles fondateurs 1598-1804
Fondements historiques du Rite Écossais Ancien et Accepté
Cette version de la monumentale étude de référence de Louis Trebuchet réunit les textes de son analyse, précédemment répartis dans les 3 tomes de l’édition originale.
La préface est d'Alain Bernheim.
Dans cette nouvelle collection Petite Bibliothèque Intégrale, le texte de Louis Trebuchet est édité sans les illustrations ni les documents, ce qui en facilite l’accès au plus grand nombre.
Description
Sommaire
Les origines 1598 - 1743
Stuart, or not Stuart ?
Les fondements 1598-1685
L’organisation du métier en Écosse
Le mot de maçon
L’arrivée des non-opératifs
Après la restauration
Le premier franc-maçon spéculatif 1610-1673
Le maçon accepté
L’organisateur discret
L’effervescence 1685-1743
Les premières loges symboliques
La réaction des Anglais
Le grade de Maître préalable au Maître Écossais
Les grades écossais 1743-1761
Le rameau français de la tradition ancienne
Les premiers foyers 1735-1750
Le Maître Écossais primitif
L’ordre Sublime des Chevaliers Élus
Le Collège de Valois
L’Écossisme de Bordeaux
Les développements 1750-1762
L’Écossisme de Clermont
Le Grand Inspecteur Grand Élu Chevalier Kadosch
Les apports ultérieurs
La situation en 1761
L’énigme Morin
L’infatigable Morin
Les obédiences et les rites 1737-1804
Écossais, ou Français ?
Tribulations 1737-1802
Les débuts de la Grande Loge de France
Les turbulences
La scission définitive du Grand Orient
Le Rite Écossais Philosophique
La tentation de l’hégémonie
Unification 1761-1804
De Paris à Albany
Convergences vers Charleston
La fixation définitive du Rite
Écossais, Ancien et Accepté
Index des noms de personnes
Index des sources et documents



Total : 39.00 €
ISBN 978  2 91965623-3


Collection Fondations

De l'Ecosse à l'écossisme t.4, de Louis Trebuchet

De l'Ecosse à l'écossisme t.4, de Louis Trebuchet

Deux siecles de modifications
63,00 €

Collection Fondations

De l'Ecosse à l'écossisme t.3, de Louis Trebuchet

De l'Ecosse à l'écossisme t.3, de Louis Trebuchet


75,00 €

Collection Fondations

Le troisième et dernier tome de l'étude monumentale de Louis Trebuchet (près de 3 000 pages au total, plus de 150 documents originaux) est paru, avec ses index, ses notices, ses très nombreuses illustrations, la plupart en couleurs. Un outil de référence pour tout chercheur et tout historien s'intéressant sérieusement à la Franc-maçonnerie française.

Description
Table des matières
Préface de Claude Collin
Avant-propos de Louis Trebuchet
  • 1737-1803 Tribulations
Les débuts de la Grande Loge de France
Les turbulences
La scission définitive du Grand Orient
La Grande Loge Nationale, parodie de démocratie
Le Rite Écossais Philosophique
La tentation de l’hégémonie
  • 1761-1804 Unification
Convergences vers Charleston
Alexandre François Auguste de Grasse-Tilly
Les deux premiers Suprêmes Conseils
La fixation définitive du Rite
  • Ecossais Ancien et Accepté
  • Index 
  • Documents 

ISBN 978 2 919656-15 5

De l'Ecosse à l'écossisme t.2, de Louis Trebuchet

De l'Ecosse à l'écossisme t.2, de Louis Trebuchet


80,00€


Le tome 2 de la monumentale étude de référence de Louis Trebuchet est parue ; sur plus de 1000 pages Louis Trebuchet y poursuit analyse, commentaires, et synthése à propos de cette période souvent mal connue. Le chercheur y trouvera aussi 6 index thématiques de tous les noms propres, qui faciliteront grandement les croisements et repérages.
Le second volume réunit les 38 documents, tous accompagnés d'une notice introductive, d'illustrations, de fac-similés. Ils sont présentés ici dans de nouvelles traductions pour ceux en langue anglaise, plus respectueuses du fond que de la forme, en version bilingue en pages en vis-à-vis.

Description
Où en sommes-nous à la Saint Jean d’hiver de 1743, qui voit l’installation officielle de Louis de Bourbon-Condé, comte de Clermont, à la Grande Maîtrise des loges du royaume de France ? C’est pour comprendre le message du Rite Écossais Ancien Accepté qu’il importe de se pencher sur la floraison des grades qui marque ces deux décennies du xviiie siècle.
Ce tome 2 poursuit l’objectif ambitieux engagé dans le précédent, essayant de remettre en lumière les documents trop souvent passés sous silence ou négligés, pour tenter de tirer de l’ensemble des faits ainsi mis à disposition une vision nouvelle.
L’auteur a souhaité proposer, en même temps que son raisonnement, le plus grand nombre des documents disponibles sur lesquels celui-ci s’appuie. Le lecteur trouvera donc dans ce second tome 38 documents fondamentaux concernant la floraison des grades de la Franc-maçonnerie écossaise dans la période de 1743 à 1761, en particulier les rituels de la collection Le Brigon, les extraits essentiels du manuscrit d’Henry Francken, et de celui de Baylot, dit de Saint Domingue, jusqu’à l’attribution de sa patente à Estienne Morin.
Un troisième tome poursuivra l’étude jusqu’à la fixation définitive du Rite Écossais Ancien Accepté par le Suprême Conseil de France et la Grande Loge Générale Écossaise en décembre 1804.


Détails
EtatNeuf
RéférenceF4
ISBN9782919656134
Poids1700 g

De l'Ecosse à l'écossisme t.1, de Louis Trebuchet

De l'Ecosse à l'écossisme t.1, de Louis Trebuchet
Fondements historiques du Rite Ecossais Ancien te Accepté


78.00 €
Collection Fondations

Ce tome 1 de la monumentale étude de réérence de Louis Trebuchet réunit pour la première fois les 77 premiers documents qui fondent et explicitent l'émergence de la maçonnerie écossaise, et les analyse en détail et dans leur ensemble.
Louis Trebuchet analyse, commente, et synthétise cette période souvent mal connue, dans un premier volume de près de 200 pages. Le chercheur y trouvera aussi 5 index thématiques de tous les noms propres, qui faciliteront grandement les croisements et repérages.
Le second volume réunit en plus de 700 pages les documents, tous accompagnés d'une notice introductive, d'illustrations, de fac-similés. Ils sont présentés ici dans de nouvelles traductions plus respectueuses du fond que de la forme, en version bilingue en pages en vis-à-vis.

Description

Collection Fondations
916 pages
ISBN 978-2919656-04-2 & 978-2919656-05-9
200 illustrations, dont près de la moitié en couleurs
5 index thématiques

Le tome 2 est prévu pour l'automne 2013

Table des matières
Volume 1
Préface 
Avant-propos
De l’Écosse à l’Écossisme
1598 - 1685 Les fondements
1610 - 1673 Le premier franc-maçon spéculatif
1685 - 1743 L’effervescence
Index des auteurs cités
Indes des documents
Index des lieux
Index des loges
Index des personnages
Index des autres références

Volume 2 : Documents

1475 Acte de constitution de la Corporation des Maçons et des Charpentiers d’Edimbourg
1581 Anciens devoirs de la loge de Melrose
1590 Lettre de commission de Patrick Copland of Udaught 
1598 Premiers Statuts Schaw
1599 Seconds Statuts Schaw
1599 Première minute de la loge Mary’s Chapel
1599 Minutes de la loge Mary’s Chapel
1599 Élection des surveillants de la loge Mary’s Chapel
1600 Jugement en présence de Lord Boswell d’Auchinleck
1601 Lettre à William Saint Clair de Rosslyn
1602 Nomination du successeur de William Schaw
1628 Lettre à William Saint Clair de Rosslyn
1634 Premières réceptions de non opératifs à la loge Mary’s Chapel
1637 Rapport du Comte de Rothes au Roi Charles 1er Stuart
1638 Ode funèbre des muses, d’Henry Adamson
1641 Admission de Robert Moray  au camp de Newcastle
1646 Le journal d’Elias Ashmole
1646 Anciens devoirs manuscrits Sloane 3848
1649 Assemblée de l’Église d’Écosse
1650 Anciens devoirs manuscrits Harleian 2054
1652 Nomination de James Ainslie, pasteur de Jedburgh
1653 Logopandecteision, de Sir Thomas Urquhart of Cromarty
1654 Lettre de Sir Robert Moray à Charles II Stuart
1658 Lettres de Sir Robert Moray àAlexander Bruce, Comte de Kincardine
1658 Accord mutuel de la loge de Scone et Perth
1659 Sir Robert Moray à Maastricht
1666 Anciens devoirs de la loge de Aitchison Haven
1668 Épitaphe à John Mylne
1671 Minute de la loge Mary’s Chapel
1672 The rehearsal transpos’d, d’Andrew Marvell
1675 Anciens devoirs des loges d’Edimbourg et Kilwinning 
1676 Poor Robin’s Intelligence
1677 Lettre du Révérend George Hickes au Duc de Lauderdale
1679 Minute de la Loge de Mary’s Chapel
1683 Minutes de la Loge de Mary’s Chapel
1686 Histoire naturelle du Staffordshire, de Robert Plot
1687 Premières minutes de la loge de Dumfries
1691 Histoire naturelle du Wiltshire, de John Aubrey
1696 Minutes de la loge deDunblane
1696 Le manuscrit des Archives d’Edimbourg
1699 Anciens devoirs de la loge d’Aberdeen
1699 Lois et Statuts de la loge d’Aberdeen
1699 Liste des membres de la Loge d’Aberdeen
1699 Extrait du registre de la loge d’Aberdeen
1700 Le manuscrit Chetwode Crawley 
1700 Le manuscrit Dumfries n°4
1700 Le manuscrit Sloane 3329
1701 Premières minutes de la loge deKelso
1702 Premières minutes de la loge d’Haughfoot
1708 La loge des Journeymen masons d’Edimbourg
1711 Le manuscrit de Trinity College
1712 Sermon pour le jour de Jeûne National, du Pasteur James Anderson
1715 «Pas des tueurs de rois», sermon du Pasteur J. Anderson 
1721 Visite de J. T. Désaguliers à la loge Mary’s Chapel
1723 La publication dans le Flying-Post or Postmaster
1724 La société Philo musicae et architecturae Apollini
1725 Le manuscrit Simon and Philips
1725 La feuille imprimée The whole Institutions of free-masons opened
1726 La convocation aux maçons antédiluviens
1726 Extrait du discours du Second Grand Surveillant de la Grande Loge d’York
1726 Le manuscrit Graham
1727 Une lettre à The Scots Magazine
1730 La divulgation Masonry dissected
1734 Liste des Loges gravée par Pine
1735 Premières minutes d’admission de maîtres Écossais
1736 Deux manuscrits du FondsBertin de Rocheret
1736 Discours de M. le Chevalier de Ramsay prononcé à la loge de St Jean 
1737 Saisie de documents chez le sieur Bromett 
1737 Extrait du Journal de l’Avocat Barbier
1737 Journal de la loge Coustos-Villeroy
1738 Déclarations d’Hugo O’Kelly devant l’inquisition Portugaise
1740 Maîtres Écossais à la loge Antiquity et à celle de Bristol
1743 Extrait de l’interrogatoire deJohn Coustos par l’inquisition Portugaise
1743 Règlements Généraux à l’usage des loges de France 
1744 Extrait de la divulgation bruxelloise La Franc-Maçonne 
1777 Article de Joseph Jérôme Lefrançois de Lalande concernant les Francs-Maçons, dans le supplément de l’Encyclopédie